“Mechanizm immunologiczny w patogenezie jaskry.”
W ostatnich latach wiele badań próbuje wyjaśnić nie do końca poznany patomechanizm jaskry. Zadanie to okazuje się bardziej skomplikowane niż wcześniej sądzono. Wiadomo już, że samo podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego (IOP) nie jest jedynym istotnym elementem – według niektórych publikacji nawet 25-50% pacjentów z uszkodzeniem jaskrowym ma IOP utrzymujące się <22mmHg. Coraz więcej mówi się też o roli czynników naczyniowych i zapalnych. Odkryto również kilka genów związanych z występowaniem jaskry pierwotnej otwartego kąta (POAG) dziedziczonej autosomalnie dominująco (w tym geny dla myocyliny) oraz jaskry normalnego ciśnienia (geny dla optineruryny). W lutowym numerze Eye ukazał się z kolei bardzo ciekawy artykuł, który opisuje rolę autoprzeciwciał w patogenezie jaskry.
Badania na zwierzęcych modelach jaskry oraz badania in vitro wskazują na pewne białka jako potencjalne biomarkery choroby. Należą one do trzech grup: mitochondrialnych, białek stresu i jądrowych, których zaburzenia prowadzą do upośledzenia produkcji energii w komórce i aktywacji procesów neurodegeneracyjnych w oku. Są to m.in. krystaliny, białka szoku termicznego (HSP 60 i HSP 90) miotrofina, apolipoproteina B i E, ELAM-1, MYOD-1, miogenina, VASP, ankirina-224 oraz TTR.
W badaniach u pacjentów z rozpoznaną POAG, jaskrą normalnego ciśnienia (NPG) i nadciśnieniem ocznym (OH) wykryto zmiany w proteinogramach z surowicy krwi, cieczy wodnistej oraz tkanek oka. Zmiany te obejmują nie tylko zwiększenie poziomu części przeciwciał jak np. przeciwko alpha-fodrynie, HSP70 i MBP, ale także niedobór pewnych przeciwciał m.in. przeciwko αB-krystalinie czy wimentynie. Co ciekawe, takie zaburzenia proteinogramu są bardzo podobne u pacjentów chorujących na jaskrę, zamieszkujących różne kontynenty.
W modelu zwięrzęcym jaskry z autoagresji wykazano, że zwiększony poziom przeciwciał przeciwko HSP60, HSP27 czy MBP skutkuje uszkodzeniem i utratą komórek zwojowych siatkówki (RGC). Inne badanie wykazało z kolei ochronny wpływ przeciwciał anty-GFAP, anty-14-3-3 i anty-(γ)-synukleinie na RGC. Zwrócono uwagę na gromadzenie się przeciwciał w siatkówce i rolę komórek mikrogleju, szczególnie komórek Müllera, w utrzymaniu swoistej homeostazy immunologicznej tej tkanki.
Badania nadal nie wskazują czy odkryte zmiany w profilu przeciwciał leżą u podstaw patogenezy jaskry czy pojawiają się w jej przebiegu. Niewątpliwie jednak wskazują na istotną rolę zaburzeń immunologicznych rzucając nowe światło na patomechanizm choroby. Może to tłumaczyć dlaczego u niektórych pacjentów obniżenie IOP nie skutkuje zahamowaniem procesu degeneracji nerwu wzrokowego.
Analiza proteinogramu może być w przyszłości pomocna do diagnozowania i monitorowania różnych rodzajów jaskry. okazać się szybkim, prostym i skutecznym narzędziem przesiewowym uwalniającym okulistów od wątpliwości związanych z analizą wielu badań obrazowych i czynnościowych w procesie rozpoznawania etiologii uszkodzeń nerwu wzrokowego.
Jest to też istotny kierunek dla rozwoju skutecznej terapii. Jak dotąd badania nad Belimumabem (inhibitorem limfocytów B) nie wykazały neuroprotekcyjnego wpływu na komórki zwojowe siatkówki w jaskrze, jednak odkrycie nowych przeciwciał biorących udział w patomechanizmie choroby pozwala mieć nadzieję na stworzenie nowego leku.
Na podstawie: N Von Thun Und Hohenstein-Blaul, S Kunst, N Pfeiffer and FH Grus, Biomarkers for glaucoma: from the lab to the clinic, Eye (2017), 1–7
Źródło: TUTAJ
