“Czy antybiotyki powinny być leczeniem pierwszego rzutu w zapaleniu spojówek?”

Zapalenie spojówek jest jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do okulisty. Jednakże pojęcie to obejmuje dużą grupę chorób, których objawy są bardzo podobne, ale etiologia może być różnorodna – od zapaleń infekcyjnych, poprzez objawy zespołu suchego oka, reakcje na soczewki kontaktowe, alergie i choroby układowe. Właściwa terapia powinna umiejętnie łączyć leczenie przyczynowe z łagodzeniem dokuczliwych objawów i zapobieganiem powikłaniom.

Według badania, którego wyniki ukazały się niedawno w Ophthalmology aż 60 % pacjentów z ostrym zapaleniem spojówek realizuje jedną lub więcej recept na krople z antybiotykiem w ciągu 14 dni od początku objawów. Wśród nich 1/5 otrzymuje preparat złożony antybiotyku ze sterydem, które to połączenie jest odradzane przez American Academy of Ophthalmology (AAO) w leczeniu ostrego zapalenia spojówek. W przypadku etiologii adenowirusowej zbyt szybkie włączenie sterydu może przedłużać czas trwania choroby. Tymczasem nadużywanie antybiotyków prowadzi nie tylko do wytworzenia szczepów lekoopornych, lecz także do opóźnienia właściwej terapii, zamazania obrazu klinicznego, a nawet efektów toksyczności dla oka.

Dlatego AAO podkreśla, że należy wpierw dokładnie rozważyć przyczynę dolegliwości zanim zostanie włączona antybiotykoterapia. W Stanach Zjednoczonych na zapalenie spojówek zapada co roku około 6 miliona osób. Większość przypadków to zapalenia o etiologii wirusowej lub alergicznej, w których antybiotyki nie mają zastosowania. Zalecanym przez AAO leczeniem są krople nawilżające, płukanie powierzchni oka z wirusów i cząsteczek alergenów, higiena brzegów powiek oraz stosowanie ciepłych lub zimnych kompresów.

Wytyczne AAO mówią również, że nawet w przypadku etiologii bakteryjnej zapalenia spojówek, gdy przebieg jest łagodny, a pacjent nie ma zaburzeń odporności, włączanie antybiotyku nie jest konieczne, gdyż choroba ma charakter samoograniczający się po kilku dniach.

Pacjentami będącymi w grupie ryzyka niepomyślnego przebiegu zapalenia spojówek, którzy powinni otrzymać antybiotyk, są użytkownicy soczewek kontaktowych, chorzy na cukrzycę, zakażeni wirusem HIV oraz o obniżonej odporności spowodowanej innymi schorzeniami.

W University of Michigan Kellogg Eye Center przeprowadzono ostatnio badanie obejmujące analizę ponad 340 tysięcy przypadków ostrego zapalenia spojówek leczonych w ciągu 14 lat w różnych ośrodkach w Stanach Zjednoczonych. Wśród grupy badanej 58% realizowało receptę na krople z antybiotykiem. Większość z nich było diagnozowana i leczona przez lekarzy rodzinnych, pediatrów, internistów oraz lekarzy dyżurnych szpitalnych  izb przyjęć. Jedynie niewielki procent otrzymało receptę od lekarza okulisty.

Wynika to najprawdopodobniej z trudności diagnostycznych jakie przedstawia rozwijające się zapalenie spojówek  – często trudno odróżnić postać bakteryjną od wirusowej czy alergicznej szczególnie w fazie początkowej. Ograniczona dostępność do lekarza specjalisty z kolei powoduje przepisywanie antybiotyków „tak na wszelki wypadek”. Jednakże nie jest to postępowanie oparte na przesłankach medycznych, lecz raczej socjoekonomicznych i niestety często prowadzi nie do wyleczenia, a do zaostrzenia objawów poprzez toksyczny wpływ szczególnie przy zastosowaniu politerapii.

Oryginalny artykuł dostępny  TUTAJ

Na podstawie: Nakul S. Shekhawat et al, Antibiotic Prescription Fills for Acute Conjunctivitis among Enrollees in a Large United States Managed Care Network, Ophthalmology (2017). DOI: 10.1016/j.ophtha.2017.04.034

.