“Przeszczepienie warstwy Bowmana skutecznym sposobem zahamowania progresji zaawansowanej postaci stożka rogówki.”

Uzyskanie zadowalającej refrakcji oraz stabilizacja struktury rogówki, a w konsekwencji ostrości wzroku u pacjentów z zaawansowaną postacią ekstazji, wymaga zwykle leczenia operacyjnego. Pośród metod zabiegowych na pierwsze miejsce wysuwa się przeszczepienie rogówki. Dostępne są różne techniki w tym przeszczep drążący (PK) i głęboki warstwowy przedni (DALK). W 2015 roku van Dijk et al. opublikował w Ophthalmology artykuł opisujący nowy sposób leczenia zaawansowanej postaci stożka – przeszczepienie warstwy Bowmana. Zaprezentował wyniki badania na 22 oczach, w których uzyskano średnio spłaszczenie rogówki o 8D oraz stabilizację jej struktury zapobiegające postępowi choroby. Zabieg ten daje nadzieję pacjentom, którzy nie kwalifikują się do cross-linking.

Gładka, bezkomórkowa warstwa Bowmana, która nie ulega regeneracji jest złożona głównie z włókien kolagenowych. Rozciąga się pomiędzy warstwą nabłonka i macierzą rogówki. Ze względu na acelularną strukturę po przeszczepieniu nie wywołuje reakcji odrzutu.

Lekarze z Netherlands Institute for Innovative Ocular Surgery w Rotterdamie pobierali warstwę Bowmana dawcy i wszczepiali ją do stworzonej w rogówce biorcy „kieszonki” (w powierzchownej warstwie macierzy). Kieszonkę uzyskiwano poprzez wstrzyknięcie pęcherzyka powietrza i ręczną dysekcję metodą analogiczną do tej używanej w DALK. Przeszczepiona warstwa Bowmana nie wymagała fiksacji szwami ani klejem tkankowym i ulegała samoistnemu wgojeniu w tkankę dawcy.

W badaniu wzięło udział 19 pacjentów (10 mężczyzn i 9 kobiet), w wieku 17-72 lat, z zaawansowaną, postępującą postacią stożka rogówki (stopień III i IV). Dla operowanych oczu Kmax wynosiło 67,5 D, a BSCVA (ostrość wzroku bez korekcji) 20/60 lub mniej. Progresję stożka definiowano jako udokumentowaną zmianę SimK  ≥1 D lub Kmax ≥ 2 D  oraz pogorszenie ostrości wzroku.

Wśród 22 oczu wystąpiły 2 zdarzenia niepożądane w postaci przerwania błony Descemeta – pacjenci ci zostali wykluczeni z końcowej statystki. W jednym oku wystąpiła progresja choroby pomimo udanego zabiegu. Okres obserwacji wynosił 12-36 miesięcy (średnio 20 miesięcy). W 18 przypadkach uzyskano znaczące zmniejszenie krzywizny rogówki.

W grupie badanych już w miesiąc po operacji średnia Kmax zmniejszyła się z 77,2 D do 69,2 D, SimK dla przedniej powierzchni z 64,0 D do 58,9 D, keratometria tylnej powierzchni z -10,1D do -9,0D (wszystkie zmiany były istotne statystycznie dla  p < 0.001). Kmax pozostała stabilna przez cały okres obserwacji,  natomiast między 1 a 6 miesiącem keratometrie powierzchni przedniej i tylnej ulegały niewielkiej zmianie po czym również stabilizowały się. Największą poprawę keratometrii uzyskiwano w przypadku wyjściowo najbardziej stromych rogówek.

BSCVA polepszała się z 1,27 LOGMAR do 0,9 LOGMAR w pierwszym roku po operacji, potem nie zmieniała się. Natomiast zabieg nie miał wpływu na BCLVA (najlepszą ostrość wzroku w korekcji soczewkami kontaktowymi).

Ze względu na dobry efekt stabilizujący strukturę rogówki, ale brak znaczącej poprawy BCLVA, przeszczepienie warstwy Bowmana może być skuteczną metodą zahamowania progresji stożka rogówki u chorych nie kwalifikujących się do procedury cross-linking.

Na podstawie:

Na podstawie: L Harrison, J Parker, Bowman layer transplantation effective in advanced keratoconus, Ophthalmology Times, November 01, 2016

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym artykułem TUTAJ