„Choroba zezowa – rozumienie, wykrywanie i leczenie.”

Budowa oczu ludzkich, ich osadzenie i ustawienie sprawia, że jesteśmy w stanie patrzeć
dwuocznie w przód w tym samym kierunku. Odległość pomiędzy oczami sprawia, że obraz w każdym z nich jest nieco inny. Mózg łączy oba obrazy tworząc obraz trójwymiarowy. Dziękifuzji powstaje widzenie stereoskopowe, co pozwala nam na percepcję głębi, a to z kolei na prawidłową ocenę odległości.
Aby zachowane było prawidłowe widzenie obuoczne, oczy muszą po pierwsze dobrze
widzieć (ostrość wzroku), po drugie patrzeć w tym samym kierunku i być prawidłowo
skupione (fiksacja) na tym samym obiekcie. Ruchy gałek ocznych muszą być
skoordynowane. Nieprawidłowe ustawienie oczu,i zaburzenia w koordynacji mięśni
prowadzą do powstawania zeza. Efektem tego stanu jest zaburzenie widzenia
stereoskopowego. Zez może powodować pojawienie się spadku zdolności widzenia w
jednym oku.

W zależności od kierunku wyróżniamy następujące rodzaje tropii:
1. Ezotropia – ustawienie do wewnątrz.
2. Egzotropia – ustawienie na zewnątrz.
3. Hipertropia – odchylenie pionowo do góry, ccc – w dół.

U osoby z zezem każde oko patrzy na inne obiekty i wysyła inny obraz do mózgu. Mózg
radzi sobie z dwoma odrębnymi obrazami na różne sposoby:

1. Bardzo rzadko osoba z zezem zobaczy dwa różne obiekty w tym samym miejscu.

2. Przy zezie krótkotrwałym chory będzie widział 2 obrazy lub będzie miał podwójne widzenie. Obraz z nieprawidłowo ustawionego oka będzie niewyraźny.

3. Gdy zez trwa dłużej mózg zaczyna ignorować (tłumienie) obraz z chorego oka – powodując jego niedowidzenie. Niestety we wszystkich powyższych wariantach percepcja głębi będzie zmniejszona.

Wykrywanie zeza:
Prostym sposobem wykrycia zeza jest sprawdzenie refleksu rogówkowego w obojgu oczach.
Refleks powinien pokazać się w centrum źrenicy. W przypadku podejrzenia zeza konieczne
jest sprawdzenie ruchów gałek ocznych (w artykule załączono zdjęcia jak prawidłowo to
zrobić). Ważnym badaniem, które pozwala sprawdzić czy występują zaburzenia w
ustawieniu gałek ocznych jest badanie na synoptoforze – pozwala ocenić kąt zeza.
Kiedy u pacjentów może pojawić się zez?
U niektórych dzieci widać tendencję do zeza zbieżnego już od dzieciństwa – zwykle rodzice
zauważają ten objaw w pierwszym roku życia. Zez może powstawać w późniejszym okresie
w wyniku uszkodzenia nerwów, mięśni czy też urazów. U dzieci w wieku od 3 do 6 lat zez
może rozwijać się w wyniku nadwzroczności. Należy również brać pod uwagę poważne
choroby dotyczące OUN lub samego oka.

Leczenie zeza:
Niezależnie od tego czy zez zostanie wykryty u dziecka czy dorosłego konieczna jest
pogłębiona diagnostyka. Na początku należy sprawdzić czy pacjent nie ma niedowidzenia
jednoocznego, którym należy zająć się od razu. Amblyopia wykryta we wczesnym
dzieciństwie może być odwracalna dzięki plastyczności mózgu. Leczenie niedowidzenia
polega głównie na zmuszeniu oka chorego do pracy. Efekt ten uzyskuje się poprzez
zasłanianie oka zdrowego.
W celu określenia przyczyny zeza należy wykonać szereg badań ułatwiających postawienie
diagnozy. Podstawą jest określenie stopnia niewspółosiowości, sprawdzenie zakresu
ruchów gałek ocznych. Niezbędne jest wykonanie refrakcji po cykloplegii, dzięki czemu
możemy określić zakres wady wzroku. Niektóre dzieci wymagają w leczeniu zeza jedynie
prawidłowej korekcji okularowej, często dodatkowo wskazane są ćwiczenia i terapia
widzenia, czasem zdarzają się osoby wymagające operacji. Chirurg może operować jedno
lub oboje oczu odpowiednio wzmacniając lub osłabiając działanie mięśni.
Zrozumienie mechanizmów powstawania choroby zezowej pozwala na postawienie
prawidłowej diagnozy i szybkie włączenie leczenia. Dzięki czemu dobrze zaopiekowany
pacjent ma szansę na prawidłowe widzenie stereoskopowe, zlikwidowanie podwójnego
widzenia, przywrócenie prawidłowego ułożenia głowy oraz poprawę wyglądu zewnętrznego
co w obecnych czasach jest znaczącym aspektem prawidłowego rozwoju
psychospołecznego.

Na podstawie: Understanding, detecting, and managing strabismus.
Eugene M helveston Director, ORBIS Telemedicine, CyberSight, ORBIS International, 520
8th Ave, New York, NY, 10018, USA

Pełna treść artykułu: LINK