“Rituximab skuteczny w leczeniu wrzodu Moorena.”
Wrzód Moorena to rzadka postać obwodowego wrzodziejącego zapalenia rogówki (PUK- peripheral ulcerative keratitis). Jego etiologia nie jest dokładnie poznana, ale wiadomo, że kluczową rolę gra mechanizm autoimmunologiczny. Niektóre badania sugerują związek pomiędzy wrzodem Moorena a wirusowym zapaleniem wątroby typu C. Objawy najczęściej zgłaszane przez pacjentów to: obniżenie ostrości wzroku, ból i światłowstręt. W badaniu przedmiotowym stwierdza się jedno- lub obustronne obwodowe owrzodzenie, które postępuje zarówno centralnie jak w kierunku rąbka. Jego brzeg wiodący podminowuje nabłonek, obecne są też nacieki i rozmiękanie istoty właściwej rogówki. Zazwyczaj nie obserwuje się przyrąbkowej przezroczystej strefy niezajętej rogówki ani towarzyszącego zapalenia twardówki. U osób rasy białej (starszych i w średnim wieku) zwykle objawia się jednostronnie i dobrze odpowiada na leczenie zachowawcze. W postaci bardziej agresywnej, obustronnej i postępującej pomimo leczenia, występuje zwykle u młodych mężczyzn rasy czarnej.
Dotychczas w leczeniu wrzodu Moorena zaleca się miejscową steroidoterapię, a w przypadkach opornych – ogólną immunosupresję (steroidoterapia, cyklofosfamid lub cyklosporyna A) oraz leczenie choroby podstawowej (u pacjentów z WZW C). Czasem terapia zachowawcza nie daje zadowalających rezultatów i postęp choroby prowadzi do perforacji rogówki lub narastania spojówki na zmienioną tkankę prowadząc do jej zmętnienia. Konieczne jest wtedy leczenie chirurgiczne, często w postaci pełnościennego przeszczepu rogówki.
W artykule niedawno opublikowanym w British Journal of Ophthalmology naukowcy z Paryża (Guindolet et al.) mówią o skuteczności zastosowania rituximabu u pacjentów opornych na konwencjonalne leczenie. Według badania 5 pacjentów z niereagującą na terapię postacią wrzodu Moorena uległo wyleczeniu po terapii tym lekiem. Jest to pierwsze takie doniesienie.
Rituximab to przeciwciało monoklonalne anty-CD20 (chimeryczne ludzko-mysie). Dotychczas wykorzystuje się go m.in. w terapii chłoniaków nieziarniczych (NHL), przewlekłej białaczki limfocytowej (CLL) oraz reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Podaje się go również u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem rogówki w przebiegu chorób autoimmunologicznych jak np. zapalenia naczyń.
Pacjenci z ciężką postacią wrzodu Mooren’a zgłaszali się do kliniki okulistyki Rothschild Ophthalmologic Foundation w latach 2008-2016. Przed włączeniem leczenia immunosupresyjnego przeprowadzono u nich rozszerzoną diagnostykę celem ustalenia etiologii brzeżnego zapalenia rogówki. Wykryto m.in. schistosomatozę (chorobę pasożytniczą wywołaną przez przywry), helmintozę (chorobę wywołaną przez robaki, tzw. helminty, np. glistę ludzką, kolcogłowy, motylicę wątrobową) oraz zespół obsesyjno-kompulsyjny przejawiający się powtarzającymi się abrazjami rogówki. Jeden z pacjentów cierpiał z powodu Dellena związanego z nadmiernie rozdętym pęcherzykiem filtracyjnym.
Zanim włączono rituximab pacjenci byli leczeni bezskutecznie kroplami z kortykosteroidami oraz 2% cyklosporyną. Immunosupresja ogólna (wlewy kortykosteroidów i cyklofosfamidu), resekcja spojówki oraz przeszczep błony owodniowej również nie zahamowały u nich postępu choroby. Włączono dożylnie rituximab w postaci 2 wlewów po 1000mg w odstępie dwutygodniowym. Wyleczenie nastąpiło w ciągu 15 dni.
Pacjenci otrzymywali następnie leczenie podtrzymujące wycofywane w ciągu 2 do 11 miesięcy. U 2 obserwowano nawrót (po 13 i 52 miesiącach od pierwszego podania rituximabu) skutecznie leczony powtórzeniem terapii.
Autorzy doniesienia podkreślają, że potrzeba badania na większej grupie pacjentów, ale ich doświadczenia wytyczają ciekawy kierunek dla badań klinicznych nad leczeniem wrzodu Moorena.
Artykuł źródłowy dostępny TUTAJ
Na podstawie: „Management of severe and refractory Mooren’s ulcers with rituximab.” Damien Guindolet, Clotilde Reynaud, Gaelle Clavel, Georges Belangé, Maycene Benmahmed, Serge Doan, Gilles Hayem, Isabelle Cochereau, Eric E Gabison; Br J Ophthalmol. 2017 Apr;101(4):418-422. doi: 10.1136/bjophthalmol-2016-308838
.
