“Od czego zależy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego podczas terapii miejscowej preparatami zawierającymi steroidy?”
Miejscowe podawanie preparatów zawierających steroidy (w postaci kropli, maści czy iniekcji okołogałkowych lub doszklistkowych) znalazło zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń okulistycznych. Powszechnym stało się również ich zalecanie po operacjach usunięcia zaćmy, wytworzenia trabekulektomii czy przeszczepienia rogówki. Dostępne są liczne preparaty łączone z antybiotykami, chętnie wykorzystywane w terapii m. in. zapalenia spojówek, często zapisywane przez lekarzy w tym medycyny rodzinnej, internistów czy pediatrów.
Sięgając po steroidy warto jednak pamiętać, że w wyniku wieloletnich obserwacji odkryto, iż niektórzy pacjenci reagują na długotrwałą terapię wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego (SIOH – steroid-induced ocular hypertension). Według licznych analiz to nawet do 35% pacjentów bez uprzednio zdiagnozowanego nadciśnienia ocznego oraz 80% pacjentów z jaskrą. Od ponad 25 lat wiadomo, że za takie działanie steroidów odpowiadają niektóre warianty genu kodującego białko myocylinę (MYOC, wcześniej zwanym genem TIGR).
Co ciekawe potencjał poszczególnych steroidów do podnoszenia ciśnienia wewnątrzgałkowego (IOP) nie koreluje bezpośrednio z ich siłą działania (określaną w stosunku do hydrokortyzonu). Po zastosowaniu preparatów zawierających dexametazon (0,1%) i prednizolon (1%) istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia SIOH, ale już użycie rimexilonu (1%) czy loteprednolu (0,5%) o podobnej sile działania ryzyko wzrostu IOP jest znikome. Fluorometolon (0,1%) i prednizolon w stężeniu 0,12% również mają niewielki potencjał do wywoływania SIOH, betametazon (0,1%) – średni.
Przy wyborze odpowiedniego leku dla pacjenta z jaskrą warto więc kierować się zawartością steroidu w preparacie, gdyż nie ma możliwości w praktyce klinicznej wykonywać powszechnie badań genetycznych w kierunku genu MYOC. Należy również zawsze pamiętać o kontrolowaniu ciśnienia wewnątrzgałkowego u osób poddanych dłuższej terapii.
Na podstawie: Fini ME, Schwartz SG, Gao X, Jeong S, Patel N, Itakura T, Price MO, Price FW Jr, Varma R, Stamer WD, Steroid-induced ocular hypertension/glaucoma: Focus on pharmacogenomics and implications for precision medicine. Prog Retin Eye Res. 2016 Sep 22. pii: S1350-9462(16)30050-7 oraz: Mazen Sinjab, Topical steroids effect on IOP by Sinjab Academy, Meduweb, 2016 Sep 14.
