“Operacja zaćmy u pacjentów z cukrzycą oraz AMD.”

Operacja zaćmy jest jedną z najczęściej wykonywanych operacji na świecie. Duża część pacjentów poddawanych leczeniu obciążona jest również innymi chorobami oczu. Na całym świecie toczą się kontrowersyjne debaty, czy operacja zaćmy może wpływać na progresję retinopatii cukrzycowej i AMD. Autorzy tekstu omawiają dane z publikacji oraz doświadczenia własne.

Cukrzyca

Cukrzyca jako choroba ogólnoustrojowa jest jednym z czynników ryzyka zmętnienia soczewki. Z badań wynika, że zaburzenia węglowodanowe powodują mętnienie soczewki w młodszym wieku, w porównaniu z osobami zdrowymi. Celem operacji jest poprawa widzenia pacjenta oraz lepszy wgląd w dno oka, co pozwala na wizualizację i prawidłowe leczenie retinopatii cukrzycowej. Rozpoznana makulopatia, jako choroba, która powoduje pogorszenie widzenia, powinna być dobrze prowadzona i leczona przed operacją zaćmy. Jednak w momencie kiedy, ze względu ograniczenie przezierności ośrodków optycznych, ocena dna oka staje się zaburzona a możliwości zastosowania właściwego leczenia, takiego jak np. panfotokoagulacja utrudnione, lub gdy nie możemy zidentyfikować obrzęku plamki, wskazane jest wczesne usunięcie zaćmy.

Badania wykazały, że fakoemulsyfikacja z implantacją sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej daje dobre wyniki u pacjentów z retinopatią cukrzycową proliferacyjną oraz obrzękiem plamki. U pacjentów z cukrzycą należy zwrócić uwagę na dobór odpowiedniej soczewki wewnątrzgałkowej, gdyż ma to kluczowe znaczenie w dalszym leczeniu retinopatii cukrzycowej. Soczewki o dużej średnicy pozwalają na wykonanie prawidłowej panfotokoagulacji. Ważny jest też materiał, z którego wykonana jest soczewka. Uważa się, że soczewka hydrofobowa, o ostrych brzegach hamuje proliferację komórek nabłonka soczewki, co spowalnia rozwój zmętnienia soczewki.

U osób z wysokim ryzykiem ciężkiej retinopatii cukrzycowej lub z już występującą retinopatią powinno unikać się soczewek silikonowych, ponieważ w razie konieczności wykonania witrektomii w przyszłości dają słaby wgląd podczas operacji. U tych pacjentów lepiej zastosować soczewki akrylowe hydrofobowe.

W badaniach nad wczesnym leczeniem retinopatii cukrzycowej (The Early Treatment of Diabetic Retinopathy Study (ETDRS) zwrócono uwagę na chirurgię zaćmy. Nie wykazano jednak znaczącej statystycznie progresji  retinopatii po zabiegu (p=0.01). Nie zaobserwowano też w badaniach długoterminowych zwiększonego ryzyka wystąpienia obrzęku plamki. Wyciągnięto wnioski, że operacja zaćmy nie przyspiesza retinopatii, a progresja jest raczej naturalnym następstwem choroby podstawowej.

AMD

Rozważając operację zaćmy u osób z towarzyszącą chorobą plamki związaną z wiekiem należy wziąć pod uwagę czy operacja rzeczywiście jest w stanie przynieść pacjentowi korzyści. Wieloośrodkowe badanie porównujące osoby bez i z AMD poddawane operacji zaćmy wykazały poprawę w wykonywaniu różnych czynności i zadowolenie z efektu po operacji, ale nie miały wpływu na niezależność lub poziom aktywności pacjentów. Jednak przeprowadzenie obiektywnych badań i ich interpretacja jest niezwykle trudna, ze względu na różne stopnie zaawansowania AMD. Autorzy tekstu przytaczają kilka przeprowadzonych badań i ich wyniki.

Brak jest też pełnych danych na temat roli implantowanej soczewki sztucznej w schorzeniach a naturze degeneracyjnej. Udowodniono jednak, że niebieskie światło zwiększa stres oksydacyjny w nabłonku barwnikowym siatkówki i odgrywa istotną rolę w rozwoju AMD. Zmętnienie soczewki częściowo blokuje dopływ niebieskiego światła, co niejako stanowi protekcję plamki. Dlatego należy rozważyć u tych pacjentów specjalny rodzaj soczewki z filtrem żółtym. Hipoteza ta ma swoje oparcie w badaniach epidemiologicznych, gdzie wykazano częstszą progresję AMD u pacjentów po operacji zaćmy. W pełnej treści artykułu autorzy przytaczają wyniki wielu badań na ten temat. Debaty nad tym czy operacja zaćmy rzeczywiście przyczynia się do progresji AMD trwają nadal. Dalsze badania kliniczne są niezbędne aby odpowiedzieć na pytanie czy rzeczywiście operacja przyczynia się do pogłębienia AMD. Niepodważalne jest to, iż pacjenta należy dokładnie zdiagnozować, przygotować, ewentualnie zabezpieczyć, a przede wszystkim zakwalifikować mądrze i rozważnie.

Na podstawie: „Cataract Surgery in Patients With Diabetes and Age-Related Macular Degeneration” Nishal Patel, MBBS, MRCOphth; Gordon Bowler; Tolulope Adeniji; Alex K. Nugent, BSc; Damion Lake, MBBS, MRCOphth; Sobha Seswathi, MBBS, MRCOphth; N. Victor Chong, MBCHB, MRCOphth

Artykuł źródłowy znajduje się pod adresem LINK