Neuropatia wzrokowa Lebera – badania RHODES.

Choroba Lebera

“Omówienie  wyników badania RHODES-  skuteczność leku idebenone  u pacjentów z Dziedziczną Neuropatią Wzrokową Lebera.”

Dziedziczna neuropatia wzrokowa Lebera (LHON) jest najczęstszą chorobą związaną z zaburzeniem mitochondrialnego metabolizmu, dotyka 1:14000 mężczyzn oraz prowadzi do postępującej utraty wzroku. Ponad 90% chorych w Europie oraz w USA posiada jedną z 3 mutacji w mitochondrialnym DNA (m.3460G>A, m.11778G>A, m.14484T>C), która zaburza kompleks I w łańcuchu oddychania komórkowego, co w konsekwencji zaburza produkcję ATP oraz  prowadzi do uszkodzenia oraz utraty komórek zwojowych w siatkówce. LHON może występować u obu płci, jednak zdecydowaną większość chorych stanowią młodzi mężczyźni (średnia wieku wystąpienia objawów – 24 lata). W ostrej fazie pacjenci opisują utratę widzenia barw w jednym oku, z towarzyszącym bezbolesną utratą widzenia oraz powiększeniem  się mroczka  centralnego w oku drugim. Typowo w  przeciągu 3 miesięcy od wystąpienia objawów w pierwszym oku występują zmiany w drugim. oku Rokowanie w LHON jest bardzo poważne, rokowanie co  do poprawy ostrości wzroku jest niskie w przypadku mutacji m11778A>G, oraz m.3460A>G.

W listopadzie 2015 roku dopuszczony do sprzedaży został lek idebenone, który potencjalnie poprawia ostrość widzenia u pacjentów z LHON. Idebenone jest antyoksydantem oraz inhibitorem peroksydacji lipidów, co wpływa na transport elektronów w mitochondrialnym łańcuchu oddechowym.

Osiemdziesiąt pięć pacjentów zostało zakwalifikowanych do wieloośrodkowego prospektywnego, randomizowanego, podwójnie zaślepionego badania z placebo – Rescue of Hereditary Optic Disease Outpatient Study RHODOS (Identyfikator Clinicaltrial.gov: NCT00747487). Badanie było przeprowadzone w Monachium, Newcastle oraz Montrealu. Kryteria włączenia do badania stanowiły: wiek pomiędzy 14 a 64 lata, potwierdzana mutacja w jednym z trzech wyżej wymienionych genów, udokumentowaną utratą widzenia z powodu LHON w ciągu 5 lat przed włączeniem do badania. Kryteria wyłączenia stanowiły: przyjmowanie narkotyków, ciąża oraz laktacja.

Pacjenci w sposób losowy przypisywani byli do grupy otrzymującej idebenone w dawce 900 mg/ dzień (3 dawki po 300 mg dziennie w trakcie posiłków) lub do grupy przyjmującej placebo przez 24 tygodnie. Punkt końcowy badania stanowiła poprawa  ostrości wzroku oceniana za pomocą tablic ETDRS, u 41 pacjentów została oceniona  grubość włókien nerwu wzrokowego (RNFL) za pomocą OCT,  39 pacjentów  badanych w Monachium poddanych zostało także badaniu wrażliwości na kontrast. Wszyscy pacjenci po 24 tygodniach oceniali w siedmiostopniowej skali ogólne kliniczne zadowolenie z leczenia w którym 1 oznaczało poprawę, 7 pogorszenie, natomiast 4- bez zmian.

Wyniki

W grupie pacjentów otrzymujących placebo  poprawa  ostrości wzroku wyniosła -0.071 logMAR, w grupie idebenone -0,135 logMAR i różnice te nie były statystycznie istotne. W analizie intent –to- treat zaobserwowano jednak trend poprawy ostrości wzroku na korzyść idebanonu w  najlepszej otrzymanej ostrości wzroku oraz w otrzymanej najlepszej ostrości wzroku w oku lepszym.  Po wykluczeniu grupy pacjentów z mutacją m.14484TT>C, która rokuje lepiej różnica  w wynikach przemawiała za terapią idebanone. Ogólne zadowolenie pacjentów korelowało z poprawą ostrości wzroku.

W odniesieniu do  badania wrażliwości na kontrast,  w grupie 92% pacjentów z zaburzeniami rozpoznawania barw przed leczeniem, po 24 tygodniach terapii zaobserwowano istotnie statystyczną poprawę

W badaniu RNFL zaobserwowano trend  sugerujący zahamowanie utraty komórek tylko w grupie pacjentów z historią choroby dłuższą niż 6 miesięcy. Ze względu na małą grupę badanych nie wykazano jednak istotnych statystycznie różnic.

Dane wskazują, iż dawka 900 mg/ dzień  idebenone  jest bezpieczna, w szczegółowych analizach dowiedziono zdecydowanej poprawy w stosunku do placebo po 24 tygodniach stosowania leku. W badaniach następowych RHODOS-OFU i wykazano jeszcze większą skuteczność idebenone, w pojedynczych dostępnych opisach przypadków obserwuje się stabilizację choroby u 15-letniego chłopca,  oraz powrót ostrości wzroku do bliskiej jedności  u 31-letniej chorej.

Podsumowując,  terapia idebenone powinna rozpocząć się jak najwcześniej , w chwili obecnej  jest obiecującą formą terapii pacjentów z LHON, pozytywne wyniki leczenia pojawiają się jednak dopiero po około 6 miesiącach a często dopiero po  roku stosowania leku.

Na podstawie: Klopstock T, Yu-Wai-Man P, Dimitriadis K, et al. A randomized placebo-controlled trial of idebenone in Leber’s hereditary optic neuropathy. Brain. 2011;134(9):2677-2686. doi:10.1093/brain/awr170.

Artykuł źródłowy znajduje się pod adresem LINK